Triển lãm nghệ thuật
ẢO THỊ
bởi GS. Sugihara Kokichi

Ảo Thị – Đổi Góc Nhìn, Lật Niềm Tin

Liệu nhận thức có thể đánh lừa ta? Lần đầu tiên tại Việt Nam, từ 28 tháng Sáu đến 24 tháng Tám, 2025, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam trân trọng giới thiệu đến công chúng triển lãm “Ảo Thị” – một hành trình khám phá thế giới thị giác đầy bất ngờ và thách thức mọi giới hạn của cảm nhận thông thường. Triển lãm sẽ trưng bày 53 mô hình được thiết kế bởi GS. Sugihara Kokichi, người đã bốn lần chiến thắng Cuộc thi Ảo giác Quốc tế, đồng thời cũng là nhà tiên phong trong lĩnh vực toán học ứng dụng và nhận thức không gian.

Khác với những hình ảnh ảo thị chỉ giới hạn trên giấy, các tác phẩm lần này là những mô hình thật, được tạo ra bằng các công thức lượng giác. Một hình tròn từ góc này song lại có thể biến thành chuỗi hình vuông lồng vào nhau khi nhìn từ góc khác. Chiếc gương đặt cạnh chú cá nhưng chỉ phản chiếu lại bộ xương. Một số thiết kế, kích cỡ chỉ tầm 8cm song lại tạo ra hiệu ứng choáng ngợp, làm mê mẩn cả những cặp mắt tinh nhất, dù quan sát xa hay gần.

Chúng ta thường cho rằng mắt là nhân chứng đáng tin và xác thực nhất nhờ chức năng thị giác ba chiều. Tuy nhiên, phản biện lại niềm tin này một cách hóm hỉnh, GS.Sugihara Kokichi tận dụng “điểm mù” của thị giác, tạo ra những hiện tượng tưởng chừng như không thể, đem đến cho người xem trải nghiệm thú vị và suy tư trước những câu hỏi triết học lớn. Chức năng sinh học cho phép con người nhận thức hiện thực đến đâu? Ngoài ra, những phát hiện của ông còn khơi gợi tư duy khoa học, hé lộ vẻ đẹp và mối liên hệ giữa toán học, nghệ thuật và cảm nhận của con người.

Từ những năm 2000, GS.Sugihara Kokichi đã bắt đầu khám phá các hiện tượng thị giác thú vị này và tham gia triển lãm ở Nhật cũng như nhiều nơi trên thế giới. Tác phẩm của ông từng được lên sóng nhiều chương trình truyền hình Nhật Bản nổi tiếng như “DESIGN TALK plus” của đài NHK, “Arashi ni Shiyagare” của nhóm nhạc trứ danh Arashi, được công chúng đón nhận rộng rãi. Ngoài ra, sáng tác của ông cũng được trưng bày tại nhiều bảo tàng khoa học và nghệ thuật hàng đầu thế giới, trong đó có thể kể đến Bảo tàng Cố cung Đài Loan.

Sự kiện mang đến cơ hội có một không hai giúp khán giả Việt Nam tiếp cận một phong cách hiếm thấy, đạt đến độ tinh xảo cả về tính toán toán học và sáng tạo nghệ thuật, hứa hẹn một trải nghiệm độc đáo và truyền cảm hứng cho khách tham quan thuộc mọi lứa tuổi.

THÔNG TIN SỰ KIỆN

■ Credits                                                                                                                        

Đơn vị tổ chức: Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam (Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản)
Bản quyền tác phẩm: Sugihara Kokichi

THÔNG TIN GIÁO SƯ

Sugihara Kokichi tốt nghiệp Thạc sĩ nghiên cứu ngành Kỹ thuật Tokyo năm 1973, sau đó, ông đã làm việc tại nhiều nơi như Viện nghiên cứu Kỹ thuật Điện tử Tổng hợp, Đại học Nagoya, hay Đại học Tokyo trước khi chuyển về công tác tại trường Đại học Meiji năm 2009. Từ tháng 4 năm 2019 tới nay, ông giữ chức vụ Giáo sư Danh dự Xuất sắc, Viện Nghiên cứu Toán học cấp cao, Đại học Meiji. Chuyên ngành của ông là Toán Kỹ thuật. Trong quá trình nghiên cứu phát triển mắt cho robot, ông đã tìm ra các kĩ thuật dựng những bức tranh đánh lừa thị giác thành mô hình thực tế và mở rộng nghiên cứu sang cả lĩnh vực vật thể đánh lừa thị giác. Ông đã sáng tạo nhiều vật thể tưởng chừng phi lý và hiện nay vẫn đang hoạt động với tư cách nghệ sĩ làm mô hình Opt Art. Từng 4 lần giành Giải Quán quân, 2 lần giành giải Á quân tại Cuộc thi Ảo giác Quốc tế, các tác phẩm ảo thị của ông đã được trưng bày tại nhiều trung tâm khoa học và bảo tàng, tiêu biểu có thể kể đến buổi triển lãm đặc biệt kéo dài 1 năm 8 tháng từ tháng 9, 2018 đến tháng 5, 2020 tại Bảo tàng Cố cung Quốc gia Đài Loan.

■ Lĩnh vực nghiên cứu                                                                                               

• Lược đồ Voronoi (phương pháp xây dựng bền vững, khái quát hóa, ứng dụng)
• Phương pháp thiết kế thuật toán hình học không lo bị lỗi (phương pháp ưu tiên topo, phương pháp quy về số nguyên, phương pháp nhiễu ký hiệu, biểu diễn hấp thụ sai số)
• Thị giác máy tính và đồ họa máy tính (đại số Minkowski khả nghịch, kỹ thuật xử lý hình dạng không phụ thuộc vào điểm ảnh)
• Toán học của thị giác (ảo thị, hình dạng bất quy tắc, vật thể đánh lừa thị giác, thị giác lập thể, các thủ thuật thay đổi góc nhìn)
• Tạo lưới cho phương pháp phần tử hữu hạn (phân chia tứ diện Delaunay, cải tiến lưới, phương pháp phần tử hữu hạn hoạt động được cả trên lưới rối)

■ Giải thưởng (Thành tựu gần đây)                                                                             

• 4/2015: “Trần garage biến hình”, được chọn làm pa-nô triển lãm “Vẻ đẹp Khoa học và Công nghệ”
  6/2015: “Trần garage biến hình”, Á Quân, Cuộc thi Ảo giác của Năm lần thứ 11
• 11/2015: “Chú gà nhún nhảy”, giành giải thưởng Cuộc thi Ảo giác lần thứ 7 (Hiệp hội Nghiên cứu Tâm lý học nền tảng Nhật Bản)
• 6/2016: “Ảo giác khối lăng trụ: Hình chữ nhật và Vòng tròn”, Á Quân, Cuộc thi Ảo giác của Năm lần thứ 12
• 9/2016: “Phương pháp thiết kế nghệ thuật ảo giác bước chân” (Hayato Ono, Akihiro Tomoeda, Kokichi Sugihara), Giải thưởng bài báo xuất sắc (Danh mục Ứng dụng), Hiệp hội Nghiên cứu Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Nhật Bản
• 10/2016: “Mũi tên muốn quay về bên phải”, giành giải thưởng tại Cuộc thi Ảo thị và Ảo thính lần thứ 8 (Hiệp hội Nghiên cứu Tâm lý học nền tảng Nhật Bản)
• 8/2017: “Trái tim thất thường”, chung kết, Cuộc thi Mô hình Trực tuyến Châu Á
• 9/2017: “Ảo ảnh Biến mất Một phần”, chung kết, Cuộc thi Ảo ảnh của Năm 2017
• 9/2017: “Vật thể phi lý kiểu mới, biến mất một phần khi nhìn vào gương”, Giải báo chí Xuất sắc của Phòng JJIAM, Hiệp hội Nghiên cứu Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Nhật Bản
• 10/2018: “Vật thể Biến hình Tam bội”, Giải Nhất, Cuộc thi Ảo giác của Năm 2018
• 12/2018: “Biểu tượng lá bài và Hoa nổi trên gương”, Giải Đặc biệt, Cuộc thi Mô hình Trực tuyến lần thứ 10, Hiệp hội Nghiên cứu Khoa học Đồ họa Nhật Bản

■ Sách (Phát hành gần đây)                                                                                         

• Kokichi Sugihara: Toán học để làm gì?, Seibundo Shinkosha, Tokyo, 223 trang, 2017
• GS.Kokichi Sugihara cố vấn: Biến hình thông qua gương!? Bộ mô hình 3D bí ẩn – Thế giới Kì diệu của Ảo thị và Vật thể phi lý, Tokyo Shoseki, Tokyo, 2017
• GS.Kokichi Sugihara cố vấn: Được rồi! Bí ẩn và Ngạc nhiên! – Những Dự án Nghệ thuật đầy kĩ xảo của GS.Sugihara, Shufu to Seikatsu Sha, Tokyo, 64 trang, 2017
• Kokichi Sugihara: Bộ kĩ xảo ảo thị, Gentosha, Tokyo, 16 trang, 2017
• Kokichi Sugihara: Biến hình thông qua gương!? Bộ mô hình 3D bí ẩn – Thế giới Kì diệu của Ảo thị và Vật thể phi lý, Tokyo Shoseki, 17 trang, 2017
• Kokichi Sugihara: Dù biết vẫn bị lừa – Câu hỏi Ảo thị, Daiwa Bunko, Daiwa Shobo, Tokyo, 256 trang, 2018
• Kokichi Sugihara: Bách khoa từ điển Ảo thị Bản mới với Hình minh họa, Seibundo Shinkosha, Tokyo, 223 trang, 2018

■ Nghiên cứu tiếng Anh (gần đây)                                                                                

• Kokichi Sugihara: Height reversal generated by rotation around a vertical axis. Journal of Mathematical Psychology, Tập 68-69 (2015), tr.7-12. http://dx.doi.org/10.1016/j.jmp.2015.07.001
• K. Sugihara: Ambiguous cylinders: A new class of impossible objects. Computer Aided Drafting, Design and manufacturing, Tập 25, Số 3 (2015), tr.19-25
• K. Sugihara: Anomalous Mirror Symmetry Generated by Optical Illusion. Symmetry, Tập 8, Số 4 (2016), tr.21, doi: 10.3390/sym8040021 (http://www.mdpi.com/2073-8994/8/4/21)
• K. Sugihara: A New Type of Impossible Objects That Become Partly Invisible in a Mirror. Tạp chí Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Nhật Bản, Tập 33 (2016), tr.525-535. DOI: 10.1007/s13160-016-0233-9 http://link.springer.com/article/10.1007/s13160-016-0233-9
• J. Ono, A. Tomoeda và K. Sugihara: Footsteps Illusion Art. Tạp chí Toán học và Nghệ thuật, Tập 10 (2016), tr.65-73. DOI: 10.1080/17513472.2016.1236645. Online: http://dx.doi.org/10.1080/17513472.2016.1236645
• S. Chaidee và K. Sugihara: Fitting Spherical Laguerre Voronoi Diagrams to Real-World Tessellations Using Planar Photographic Images, J. Akiyama và cộng sự (biên tập): Hình học và Đồ họa rời rạc, tính toán (LNCS 9943), Springer, 2016, tr.73-84. DOI: 10.1007/978-3-319-48532-4_7
• K. Sugihara: Thickness Design for Ambiguous Cylinder Illusion. Tạp chí Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Nhật Bản, DOI: 10.1007/s13160-017-0263-y, https://link.springer.com/article/10.1007/s13160-017-0263-y?wt_mc=Internal.Event.1.SEM.ArticleAuthorOnlineFirst , Tập 35, Số 1 (2018), tr.391-409
• K. Sugihara: Topology-disturbing objects: A new class of 3D optical illusion. Tạp chí Toán học và Nghệ thuật, Tập 12 (2018), Số 1, tr.2-18. https://doi.org/10.1080/17513472.2017.1368133
• T. Sushida, S. Kondo, K. Sugihara và M. Mimura: A differential equation model of retinal processing for understanding lightness optical illusions, Tạp chí Toán học Công nghiệp và Ứng dụng Nhật Bản, DOI: 10.1007/s13160-017-0272-x, Tập 35, Số 1 (2018), tr.117–156.
• S. Chaidee và K. Sugihara: Spherical Laguerre Voronoi diagram approximation to tessellations without generators. Graphical Models, Tập 95 (2018), tr.1–13.
• K. Sugihara và M. Moriguchi: Reflexively-Fused Cylinders. Symmetry, Tập 10, Số 7 (2018), tr.275, doi: 10.3390/sym10070275. PDF Version: http://www.mdpi.com/2073-8994/10/7/275/pdf
• S. Chaidee và K. Sugihara: Laguerre Voronoi Diagram as a Model for Generating the Tessellation Patterns on the Sphere. Graphs and Combinatorics, Ref.: Ms. No. GCOM-D-18-00005 DOI: https://doi.org/10.1007/s00373-019-02006-5 , https://link.springer.com/article/10.1007/s00373-019-02006-5

HÌNH ẢNH THAM KHẢO

Lưu ý: Quý vị lưu ý đính kèm chú thích bản quyền ảnh khi dùng những hình ảnh dưới đây để đăng tin bài về sự kiện, ảnh dung lượng lớn có thể tải về ở đây:  (Ảnh tác phẩm)
 

Bản quyền tất cả các ảnh PR: ©️ Sugihara Kokichi

■ Liên hệ để biết thêm thông tin về chương trình　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　                             

Ms. Ngọc 024-3944-7419 (máy lẻ. 113) / Mr. Osuka (070-513-7550)
Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam
27 Quang Trung, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam        
ĐT 024-3944-7419