JENESYS là tên viết tắt của chương trình “Giao lưu Thanh niên, Sinh viên và học sinh Nhật Bản – Đông Á” do Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản tổ chức hàng năm với các chủ đề thực tiễn liên quan đến mọi khía cạnh của cuộc sống, xã hội, con người. Mục đích của chương trình là xây dựng tình đoàn kết vững chắc giữa các quốc gia Đông Á với Nhật Bản, cũng như tăng cường mối quan hệ hiểu biết lẫn nhau giữa thế hệ trẻ các nước thông qua các hoạt động giao lưu.
Tháng 12 năm 2008, Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản đã tổ chức chương trình JENESYS với chủ đề “Vượt qua Đói nghèo ” và mỗi nước sẽ chọn ra một đại diện duy nhất để tham gia vào hành trình khám phá Nhật Bản. Đại diện Việt Nam năm vừa qua là một cô gái đến từ thủ đô Hà Nội, chị Đặng Hương Giang, người đang hoạt động trong lĩnh vực phi lợi nhuận với vai trò Giám đốc của tổ chức “Action for the City” tại Việt Nam.
Sau khi chị Đặng Hương Giang trở về từ Nhật Bản, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với chị, để lắng nghe những tâm sự và kinh nghiệm mà chị học hỏi được từ chuyến đi này, cũng như giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về hoạt động của JENESYS.
Chị Giang thân mến, chị có thể chia sẻ với mọi người kỷ niệm trong thời gian chị tham gia chương trình JENESYS tháng 12 năm 2008?
Vâng, trước tiên, tôi muốn gửi lời cảm ơn đến Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản và Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam đã tạo cho tôi cơ hội được tham gia vào chương trình JENESYS. Phải nói rằng, đây là một chuyến đi hết sức bô ích và mang tính học hỏi không chỉ riêng với cá nhân tôi mà còn đối với tất cả bạn bè quốc tế đã tham gia vào hành trình.
Chuyến đi lần này tuy chỉ gói gọn trong vòng 11 ngày, nhưng các thành viên đã được đi thăm quan nhiều nơi và tham gia vào khá nhiều hoạt động, như tham gia buổi thảo luận về vấn đề An sinh xã hội cùng Giáo sư Aya K. Abe, chuyên gia nghiên cứu về An sinh Xã hội hàng đầu tại Nhật Bản, bà hiện đang giảng dạy và nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc gia về An sinh Xã hội và Dân số Tokyo. Tại đây, chúng tôi đã có cơ hội được tiếp xúc và tìm hiểu về hệ thống an sinh xã hội của Nhật Bản và các nước ở khu vực Đông Nam Á. Hành trình tiếp tục diễn ra vô cùng thú vị khi cả đoàn được tới thăm trực tiếp và học hỏi phương thức hoạt động của một số tổ chức phi lợi nhuân Nhật Bản đang hoạt động trong lĩnh vực an sinh xã hội như tổ chức “Moyai” (Tổ chức hỗ trợ người vô gia cư); tổ chức “Anti-Poverty” (tổ chúc chuyên hỗ trợ những người nghèo và kêu gọi chính sách dành cho người nghèo), Liên đoàn Lao động Nhật Bản và Trung tâm hỗ trợ Thanh, thiếu niên Nhật Bản…
Tuy nhiên, kỷ niệm mà tôi nhớ nhất là ngày thứ 6 của hành trình, khi tôi và cả đoàn được tới thăm làng “Umaji”, một ngôi làng nằm ở khu vực miền núi thuộc tỉnh Kochi, Nhật Bản. Hình ảnh của một ngôi làng đối với người Việt Nam có lẽ chẳng lấy gì làm lạ, nhưng nếu nói đến câu chuyện của “một ngôi làng biết làm giàu” thì thực sự có nhiều điều đáng để chúng ta phải lắng nghe và học hỏi.
Vậy họ đã làm giàu như thế nào? Và ngôi làng Umaji đã giúp chị học hỏi được điều gì?
Vâng, ngày thứ 6 hôm đó, cả đoàn đã có một bữa cơm thân mật với vị trưởng làng,để nghe ông tâm sự về cách người dân nơi đây làm giàu. Ông cho biết, ngôi làng Umaji trước đây vốn chỉ là một ngôi làng nhỏ bé nằm ở vùng núi hẻo lánh, không được ai biết đến, thanh niên trong làng bỏ lên thành phố kiếm sống, khiến cho dân số trong làng trở nên thưa thớt, nguồn lực dần cạn kiệt. Nhưng cùng với lòng yêu quê hương và tinh thần đoàn kết, những người dân còn lại trong ngôi làng đã cùng nhau hợp sức vươn lên, bắt tay làm kinh tế. Từ các khu suối nước nóng tự nhiên, họ đã biết khai thác thành các điểm du lịch thu hút khách đến với ngôi làng, hay việc nâng tầm sản phẩm nông nghiệp thông qua chế biến, như từ một quả chanh, họ đã biết chế biến thành dấm hay một loại nước hoa quả có thương hiệu…và cùng với việc dám nghĩ dám làm như vậy, người dân Umaji đã tự biết làm giàu từ chính những tài nguyên mà thiên nhiên ban tặng cho ngôi làng của mình.
Umaji giờ đây đã trở thành một trong những vùng kinh tế du lịch trọng điểm của tỉnh Kochi, và nếu không làm kinh tế thì “chỉ 10 đến 20 năm nữa thôi, các ngôi làng ở Nhật Bản chắc sẽ không còn tồn tại được nữa”- trưởng làng tâm sự. Điều đó khiến tôi hiểu ra rằng, sự phát triển kinh tế và quá trình đô thị hóa đã đặt ra cho người dân Nhật Bản những thách thức to lớn. Làm thế nào để tạo ra sự phát triển hài hòa giữa khu vực đô thị và khu vực nông thôn? Làm thế nào để các thành phố không bị quá tải, trong khi các khu vực nông thôn vẫn phát triển và phát huy các tài nguyên thiên nhiên, con người và truyền thống văn hóa? Làng Umaji là một bài học thành công của những người dân nông thôn đã đòan kết tìm ra con đường phát triển bền vững, đồng thời biết cách phối hợp với các cộng đồng dân cư đô thị để tranh thủ sư ủng hộ của họ, với tư cách là người tiêu thụ các sản phẩm và dịch vụ của làng Umaji, và với tư cách là những người ủng hộ từ xa.
Bài học này giúp tôi nhìn thấy sự liên hệ giữa các vấn đề phát triển đô thị với các vấn đề phát triển nông thôn. Tôi sẽ áp dụng vào các dự án với người nông dân ven đô, là những người về mặt pháp lý là cư dân đô thị. Tuy nhiên, về mặt văn hóa và kinh tế, họ là những người làm nông. Tôi muốn cùng hợp tác với người nông dân để họ hưởng lợi từ quá trình đô thị hóa bằng cách bán các sản phẩm và dịch vụ vào thành phố, tuy nhiên vẫn giứ được những giá trị văn hóa và xã hội của cộng đồng cư dân nông thôn
Bên cạnh kỷ niệm về ngôi làng Umaji, chị có ấn tượng như thế nào về đất nước và con người Nhật Bản?
Người Nhật Bản rất hiếu khách và chu đáo. Đặc biệt, họ có khiếu thẩm mỹ rất cao. Từ những nhà hàng sang trọng tới các hàng quán bình dân, tôi rất ấn tượng bởi cách bài trí có thẩm mỹ và đặc trưng của phong cách Nhật Bản—giản dị và tinh tế đến từng chi tiết.
Qua chuyến đi, chị nhận thấy JENESYS có ý nghĩa như thế nào đối với bản thân và đối với thế hệ thanh niên ở Đông Nam Á nói chung?
Đối với thế hệ thanh niên Đông Nam Á nói chung, JENESYS thực sự là một sân chơi đầy bổ ích, giúp chúng tôi có cơ hội được trau dồi kiến thức từ những kinh nghiệm, thách thức mà một xã hội phát triển như Nhật Bản đã trải qua, cũng như cơ hội để chúng tôi được chia sẻ và tìm hiểu về những bối cảnh khác nhau ở mỗi nước khác nhau. Đặc biệt, sau JENESYS, chúng tôi, những thanh niên Đông Nam Á đã trở thành những người bạn và cùng nhau lên kế hoạch tổ chức hội thảo về chủ để phát triển cộng đồng, xây dựng mô hình cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho những người gặp hoàn cảnh khó khăn vào năm 2010. Có thể nói rằng, JENESYS đã thực sự tạo ra một mạng lưới, giúp gắn kết mối liên hệ giữa thanh niên Đông Nam Á, đúng như tên gọi của nó.
Còn đối với riêng tôi, giám đốc một NGO, chương trình JENESYS đã giúp tôi học hỏi được tư duy chiến lược của một nhà lãnh đạo, học được các mô hình quản lý, phương thức điều hành các dự án và phương pháp hợp tác và hỗ trợ các cộng sự của mình. Bên cạnh đó, tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn tới Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản đã cho tôi cơ hội được học hỏi mô hình phát triển của làng Umaji, mà từ đó tôi có thể rút ra được nhiều kinh nghiệm để áp dụng và đính hướng chiến lược cho “Action for the City”- Nâng cao chất lượng cuộc sống vùng ven đô.
Quỹ giao lưu Quốc tế Nhật Bản cũng luôn hi vọng JENESYS ngày càng có thể mang lại những lợi ích thiết thực hơn nữa cho thế hệ thanh niên Đông Nam Á. Và thông qua buổi phỏng vấn ngày hôm nay, chị có điều gì muốn gửi gắm tới Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam – Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản?
Vâng, cảm ơn Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản! Tôi được biết, tại Nhật Bản đang phát hành sách viết về ngôi làng “Umaji” bằng tiếng Nhật. Tôi mong rằng, Trung tâm sẽ hỗ trợ dịch và xuất bản sách tại Việt Nam, bởi nội dung của cuốn sách rất có tác dụng tại Việt Nam, đó là những bài học về phát triển kinh tế, phát triển du lịch khu vực nông thôn…hoặc tổ chức một “talk show” với tác giả của cuốn sách, để các tổ chức đang hoạt động trong mảng phát triển cộng đồng như “Action for the City” có cơ hội được lắng nghe và tìm hiểu về cách làm giàu của làng Umaji.
Cũng thông qua buổi phỏng vấn, tôi hi vọng trong tương lai, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản sẽ mở rộng mối quan hệ hợp tác với cộng đồng các NGO, NPO tại Việt Nam, như một sự lồng ghép giữa hai yếu tố văn hóa và xã hội.
Cuối cùng, tôi xin chúc Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam sẽ ngày càng phát triển và cùng với sự sáng tạo và năng động của một Trung tâm Văn hóa, tôi tin rằng các bạn sẽ tìm ra những cách thức hoạt động mang tính mới mẻ và thu hút hơn nữa và dần khẳng định uy tín của mình tại Việt Nam.
Cám ơn lời chúc vừa rồi của chị Giang! Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam – Quỹ Giao lưu Quốc tế Nhật Bản cũng chúc cho “Action for the City” ngày càng lớn mạnh và thực hiện được nhiều dự án lớn hơn nữa, giúp cho đời sống người dân Việt Nam sẽ dần được cải thiện.
.
