Triển lãm nghệ thuật
ẢO THỊ
bởi GS. Sugihara Kokichi

Ảo Thị – Đổi Góc Nhìn, Lật Niềm Tin

Liệu nhận thức có thể đánh lừa ta? Lần đầu tiên tại Việt Nam, từ 28 tháng Sáu đến 24 tháng Tám, 2025, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam trân trọng giới thiệu đến công chúng triển lãm “Ảo Thị” – một hành trình khám phá thế giới thị giác đầy bất ngờ và thách thức mọi giới hạn của cảm nhận thông thường. Triển lãm sẽ trưng bày 53 mô hình được thiết kế bởi GS. Sugihara Kokichi, người đã bốn lần chiến thắng Cuộc thi Ảo giác Quốc tế, đồng thời cũng là nhà tiên phong trong lĩnh vực toán học ứng dụng và nhận thức không gian.

Khác với những hình ảnh ảo thị chỉ giới hạn trên giấy, các tác phẩm lần này là những mô hình thật, được tạo ra bằng các công thức lượng giác. Một hình tròn từ góc này song lại có thể biến thành chuỗi hình vuông lồng vào nhau khi nhìn từ góc khác. Chiếc gương đặt cạnh chú cá nhưng chỉ phản chiếu lại bộ xương. Một số thiết kế, kích cỡ chỉ tầm 8cm song lại tạo ra hiệu ứng choáng ngợp, làm mê mẩn cả những cặp mắt tinh nhất, dù quan sát xa hay gần.

Chúng ta thường cho rằng mắt là nhân chứng đáng tin và xác thực nhất nhờ chức năng thị giác ba chiều. Tuy nhiên, phản biện lại niềm tin này một cách hóm hỉnh, GS.Sugihara Kokichi tận dụng “điểm mù” của thị giác, tạo ra những hiện tượng tưởng chừng như không thể, đem đến cho người xem trải nghiệm thú vị và suy tư trước những câu hỏi triết học lớn. Chức năng sinh học cho phép con người nhận thức hiện thực đến đâu? Ngoài ra, những phát hiện của ông còn khơi gợi tư duy khoa học, hé lộ vẻ đẹp và mối liên hệ giữa toán học, nghệ thuật và cảm nhận của con người.

Từ những năm 2000, GS.Sugihara Kokichi đã bắt đầu khám phá các hiện tượng thị giác thú vị này và tham gia triển lãm ở Nhật cũng như nhiều nơi trên thế giới. Tác phẩm của ông từng được lên sóng nhiều chương trình truyền hình Nhật Bản nổi tiếng như “DESIGN TALK plus” của đài NHK, “Arashi ni Shiyagare” của nhóm nhạc trứ danh Arashi, được công chúng đón nhận rộng rãi. Ngoài ra, sáng tác của ông cũng được trưng bày tại nhiều bảo tàng khoa học và nghệ thuật hàng đầu thế giới, trong đó có thể kể đến Bảo tàng Cố cung Đài Loan.

Sự kiện mang đến cơ hội có một không hai giúp khán giả Việt Nam tiếp cận một phong cách hiếm thấy, đạt đến độ tinh xảo cả về tính toán toán học và sáng tạo nghệ thuật, hứa hẹn một trải nghiệm độc đáo và truyền cảm hứng cho khách tham quan thuộc mọi lứa tuổi.

THÔNG TIN SỰ KIỆN

■ Credits                                                                                                                        

Đơn vị tổ chức: Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam (Quỹ Giao lưu quốc tế Nhật Bản)
Bản quyền tác phẩm: Sugihara Kokichi

THÔNG TIN GIÁO SƯ

Sugihara Kokichi tốt nghiệp Thạc sĩ nghiên cứu ngành Kỹ thuật Tokyo năm 1973, sau đó, ông đã làm việc tại nhiều nơi như Viện nghiên cứu Kỹ thuật Điện tử Tổng hợp, Đại học Nagoya, hay Đại học Tokyo trước khi chuyển về công tác tại trường Đại học Meiji năm 2009. Từ tháng 4 năm 2019 tới nay, ông giữ chức vụ Giáo sư Danh dự Xuất sắc, Viện Nghiên cứu Toán học cấp cao, Đại học Meiji. Chuyên ngành của ông là Toán Kỹ thuật. Trong quá trình nghiên cứu phát triển mắt cho robot, ông đã tìm ra các kĩ thuật dựng những bức tranh đánh lừa thị giác thành mô hình thực tế và mở rộng nghiên cứu sang cả lĩnh vực vật thể đánh lừa thị giác. Ông đã sáng tạo nhiều vật thể tưởng chừng phi lý và hiện nay vẫn đang hoạt động với tư cách nghệ sĩ làm mô hình Opt Art. Từng 4 lần giành Giải Quán quân, 2 lần giành giải Á quân tại Cuộc thi Ảo giác Quốc tế, các tác phẩm ảo thị của ông đã được trưng bày tại nhiều trung tâm khoa học và bảo tàng, tiêu biểu có thể kể đến buổi triển lãm đặc biệt kéo dài 1 năm 8 tháng từ tháng 9, 2018 đến tháng 5, 2020 tại Bảo tàng Cố cung Quốc gia Đài Loan.

■ Lĩnh vực nghiên cứu                                                                                               

• Lược đồ Voronoi (phương pháp xây dựng bền vững, khái quát hóa, ứng dụng)
• Phương pháp thiết kế thuật toán hình học không lo bị lỗi (phương pháp ưu tiên topo, phương pháp quy về số nguyên, phương pháp nhiễu ký hiệu, biểu diễn hấp thụ sai số)
• Thị giác máy tính và đồ họa máy tính (đại số Minkowski khả nghịch, kỹ thuật xử lý hình dạng không phụ thuộc vào điểm ảnh)
• Toán học của thị giác (ảo thị, hình dạng bất quy tắc, vật thể đánh lừa thị giác, thị giác lập thể, các thủ thuật thay đổi góc nhìn)
• Tạo lưới cho phương pháp phần tử hữu hạn (phân chia tứ diện Delaunay, cải tiến lưới, phương pháp phần tử hữu hạn hoạt động được cả trên lưới rối)

■ Giải thưởng (Thành tựu gần đây)                                                                             

• Tháng 10/2018: Tác phẩm “Triply Ambiguous Object” (Vật thể ba chiều đa nghĩa nhìn từ ba hướng) đoạt Giải Nhất tại Cuộc thi Ảo giác Xuất sắc Nhất năm 2018.
• Tháng 12/2018: Tác phẩm “Biểu tượng quân bài và hoa nổi trên gương” đoạt Giải Nhất tại Cuộc thi Mô hình Kỹ thuật số lần thứ 10 của Hội Khoa học Đồ họa Nhật Bản.
• Năm 2019: Bài báo “Topology-disturbing objects: A new class of 3D optical illusion” (Các vật thể phá vỡ tính liên kết hình học: Một loại ảo giác quang học 3D mới) được chọn vào tuyển tập The Best Writing on Mathematics 2019, do Mircea Pitici biên soạn, xuất bản bởi Princeton University Press.
• Tháng 12/2019: Tác phẩm Facing-Right Illusion (Ảo ảnh luôn quay sang phải) lọt vào vòng chung kết Cuộc thi Ảo giác Xuất sắc Nhất 2019.
• Tháng 11/2020: Nhận Giải thưởng Nghệ thuật và Khoa học của Hội Khoa học Nghệ thuật Nhật Bản.
• Tháng 11/2020: Nhận Giải Bài báo Xuất sắc tại hội nghị NICOGRAPH 2020 với nghiên cứu “Modeling of Ambiguous Tiling for Mold Casting” (Tạo Mô hình Lát Họa tiết Đa nghĩa cho Đúc khuôn)
• Tháng 12/2020: Tác phẩm “Cầu thang Schroeder 3D” đoạt Giải Nhất tại Cuộc thi Ảo giác Xuất sắc Nhất 2020.
• Tháng 7/2021: “Rising Object Illusion” đoạt Giải trình bày xuất sắc nhất tại Hội nghị Thị giác châu Âu lần thứ 43.
• Tháng 6/2021: Nhận Giải Bài báo Khoa học của Tạp chí Hội Khoa học Nghệ thuật Nhật Bản cho nghiên cứu “Modeling of Ambiguous Tiling for Mold Casting” (Tạo Mô hình Lát Họa tiết Đa nghĩa cho Đúc khuôn), Tập 19, số 4, tr. 59–66.
• Tháng 12/2021: Rising Object Illusion (Ảo giác Vật thể Vươn lên) vào vòng chung kết Cuộc thi Ảo giác Xuất sắc Nhất 2021.
• Tháng 12/2021: Nhận Giải Bài báo Xuất sắc tại IDW’21 với bài viết “True Views from Depth-Exaggerated Images” (Góc nhìn chân thực từ những hình ảnh phóng đại chiều sâu, https://www.idw.or.jp/award.html), mã số AIS3/VHF1-3.
• Tháng 6/2022: Nhận Giải Thành tựu lần thứ 11 (Lĩnh vực A – Lý thuyết) của Hội Toán Ứng dụng Nhật Bản với chủ đề “Mô hình toán học của ảo giác và ứng dụng”.
• Tháng 8/2022: Tác phẩm “Về tổ” và “Không ngoảnh lại” được chọn vào Triển lãm Điêu khắc Nika lần thứ 106.
• Tháng 3/2023: Tác phẩm “Bay không ngoảnh lại” đoạt Giải Xuất sắc tại Cuộc thi Mô hình Kỹ thuật số lần thứ 14 của Hội Khoa học Đồ họa Nhật Bản.
• Tháng 5/2023: Tác phẩm “One-Way Flight” (Chuyến bay một chiều) lọt vào vòng chung kết Cuộc thi Ảo giác Xuất sắc Nhất 2023.
• Tháng 6/2023: Nhận Giải Bài báo lần thứ 18 của Hội Khoa học Đồ họa Nhật Bản cho nghiên cứu “Phương pháp thiết kế cầu thang vòng lặp vô tận để mọi người có thể đi bộ”, đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Đồ họa, Tập 56, Số 1 (2022).
• Tháng 9/2023: Tác phẩm “Gia đình bốn người” và “Cậu muốn đi hướng nào?” được chọn vào Triển lãm Điêu khắc Nika lần thứ 107.
• Tháng 6/2024: Nhận Giải Bài báo lần thứ 19 của Hội Khoa học Đồ họa Nhật Bản cho bài viết “Phương pháp chuyển đổi hình ảnh quạt và tranh quạt không phụ thuộc vào số lần gập”, đồng tác giả với Abe Fujiko, đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Đồ họa, Tập 57, Số 2, tr. 9–15.
• Tháng 9/2024: Tác phẩm “Cuộc diễu hành trên tường” và “Đối thoại” được chọn vào Triển lãm Điêu khắc Nika lần thứ 108.
• Tháng 3/2025: Tác phẩm “Xoáy nước Naruto” đoạt Giải Xuất sắc tại Triển lãm Ảo giác – Ảo thị – Tranh đánh lừa thị giác lần thứ nhất.
•  

■ Sách (Phát hành gần đây)                                                                                         

• Sugihara Kokichi (Giám sát): “Biến hóa bằng gương!? Bộ mô hình 3D kỳ lạ – Thế giới ảo ảnh và vật thể phi lý”, Tokyo Shoseki, Tokyo, 2017.
• Sugihara Kokichi (Giám sát): Hãy làm đi! Thú vị và bất ngờ! – Các tác phẩm đánh lừa thị giác của GS. Sugihara”, Shufu to Seikatsu Sha, Tokyo, 64 trang, 2017.
• Sugihara Kokichi: “Bộ công cụ đánh lừa thị giác”, Gentosha, Tokyo, 16 trang, 2017.
• Sugihara Kokichi: “Dù biết vẫn bị lừa – Câu đố ảo giác”, Daiwa Bunko, Daiwa Shobo, Tokyo, 256 trang, 2018.
• Sugihara Kokichi: “Từ điển minh họa ảo giác mới”, Seibundo Shinkosha, Tokyo, 223 trang, 2018.
• Sugihara Kokichi: “Ảo giác! Mô hình giấy 3D”, Akane Shobo, Tokyo, 2020.
• Sugihara Kokichi: “Sách mô hình 3D đánh lừa thị giác bằng gương”, Nagaoka Shoten, 2021.
• Sugihara Kokichi: “Nhìn, hiểu và làm! Vui chơi với ảo giác: Thế giới nhận thức kỳ diệu do bộ não tạo ra”, Seibundo Shinkosha, 2021.
• Sugihara Kokichi: “Trải nghiệm kỳ diệu với gương! Sách mô hình thủ công đánh lừa thị giác”, Kin no Hoshi Sha, Tokyo, 2024.

■ Nghiên cứu tiếng Anh (gần đây)                                                                                

• K. Sugihara, Ambiguous tiling, Computer Aided Geometric Design. Tập 79 (2020), Bài viết 101851　DOI information: 10.1016/j.cagd.2020.101851
• K. Sugihara: Modeling of ambiguous tiling for mold casting. Journal of the Society for Art and Science, Tập 19 (2020), Số 4, tr. 59-66.
• K. Sugihara: Family tree of impossible objects crated by optical illusion. Proceedings of the Bridges between Mathematics and the Arts, 2020.
• K. Sugihara, 3D realization of Penrose polygons using non-rectangularity trick. Journal of the Society for Art and Science, Tập 20 (2021), Số 5, tr. 269-276
• K. Sugihara, Rising object illusion. Journal of Mathematics and the Arts. Tập 16 (2022), tr. 234-243.  DOI 10.1080/17513472.2022.2045047
• K. Sugihara: A framework for creation of anomalous motion pictures. Art & Perception, Tập 9, Số 1, tr. 46-65.
• K. Sugihara: Translation illusion of 3D objects in a mirror. The Journal of the Society for Art and Science, Tập 22 (2023), Số 2, tr. 4:1-4:12.
• K. Sugihara, Room-size illusion and recovery of the true appearance. Japan Journal of Industrial and Applied Mathematics, Tập 40 (2023), 757-773.

• K. Sugihara, Five types of anomalous perceptions created by the same mirror-reflection process. Journal of Illusion. Tập 4 (2023). https://journalofillusion.net/index.php/joi/issue/view/554  
• K. Sugihara, Double-mirror illusion: A new class of 3D illusion that creates anomalous U-turn and anomalous translation simultaneously. Journal of Illusion, Tập 4 (2023), https://doi.org/10.47691/joi.v4.9839

• K. Sugihara, Circular-Parade Illusion Created by Half-Body Objects and Mirrors. Journal of the Society for Art and Science, Tập 23, Số 3 (2024), tr. 9:1-9:9 https://doi.org/10.3756/artsci.23.9_1

HÌNH ẢNH THAM KHẢO

Lưu ý: Quý vị lưu ý đính kèm chú thích bản quyền ảnh khi dùng những hình ảnh dưới đây để đăng tin bài về sự kiện, ảnh dung lượng lớn có thể tải về ở đây:  (Ảnh tác phẩm)
 

Bản quyền tất cả các ảnh PR: ©️ Sugihara Kokichi

■ Liên hệ để biết thêm thông tin về chương trình　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　　                             

Ms. Ngọc 024-3944-7419 (máy lẻ. 113) / Mr. Osuka (070-513-7550)
Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam
27 Quang Trung, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam        
ĐT 024-3944-7419