“Tiệm sách cũ Biblia” – Nơi những cuốn sách biết kể chuyện và con người học cách chạm vào nhau

Trong vô vàn tác phẩm Nhật xoay quanh đề tài sách và đọc, “Tiệm sách cũ Biblia” của Mikami En vẫn giữ được vị thế rất riêng. Không ồn ào, không dựa vào những nút thắt gay gắt, series lại gây nghiện bằng không khí dịu nhẹ như một buổi chiều Kitakamakura, nơi ta bước vào một hiệu sách nhỏ và bất ngờ cảm thấy thế giới bớt xô bồ hơn một chút.

Trung tâm câu chuyện là tiệm sách Biblia do Shinokawa Shioriko trông coi. Bề ngoài, Shioriko là một cô gái hướng nội đến mức chỉ cần đứng trước người lạ là bối rối; nhưng khi bắt đầu nói về sách, cô như biến thành người khác: giọng sáng lên, lập luận liền mạch, đôi mắt ánh lên nhiệt huyết của người thật sự yêu sách. Cô không chỉ đọc sách, mà nhìn vào chúng như nhìn vào một người có linh hồn. Đối trọng với Shioriko là Goura Daisuke – chàng thanh niên hiền lành nhưng mang chấn thương tâm lý khiến việc đọc trở thành điều khó khăn. Sự xuất hiện của Daisuke mở ra một lối vào mềm mại cho độc giả: anh hỏi những điều ta muốn hỏi, bối rối trước những điều ta cũng chưa chắc hiểu, và nhờ thế trở thành chiếc cầu nối tự nhiên nhất để người đọc bước chân vào thế giới sách cũ – một thế giới không hào nhoáng nhưng đầy duyên.

Mỗi “vụ việc” trong Biblia đều xoay quanh một cuốn sách cụ thể: bản in đầu của Natsume Soseki, truyện của Dazai Osamu, Ranpo, Yokomizo… Điều thú vị là bí ẩn không nằm ở “nội dung” mà nằm ở hành trình của chính cuốn sách: ai từng cầm nó, vì sao nó bị thất lạc, đâu là lý do nó quay lại tiệm Biblia? Mikami En biến những chi tiết tưởng như vụn vặt – một dòng ghi chú, một kiểu đóng bìa, một con dấu cũ – thành manh mối dẫn ta đến một câu chuyện khác, thường là câu chuyện về người. Nhờ cách xây dựng này, “Tiệm sách cũ Biblia” vừa là cuộc dạo bước trong lịch sử xuất bản Nhật Bản, vừa là bản ghép của nhiều mảnh ký ức. Kỹ lưỡng nhưng không hàn lâm, tác giả trò chuyện với độc giả bằng thứ ngôn ngữ gần gũi, khiến ngay cả người chưa từng đọc các tác phẩm kinh điển cũng thấy được kéo vào không khí đó.

Song song với sự ấm áp ấy là những vệt tối mà Mikami không che giấu. Sách không chỉ mang lại niềm vui; nó cũng có thể đẩy người ta vào ám ảnh. Hình tượng Shinokawa Chieko, mẹ của Shioriko, chính là minh chứng rõ nhất. Chieko là phiên bản mạnh hơn, sắc hơn và lạnh hơn của con gái mình: một người phụ nữ thông tuệ nhưng sẵn sàng dùng thủ đoạn để sở hữu những quý bản hiếm. Ở bà, tình yêu sách đi quá xa, trở thành thứ có thể làm tổn thương người xung quanh. Nhờ sự đối lập này, series giữ được sự chân thực: thế giới sách không chỉ toàn thơm mùi giấy mới; nó cũng phức tạp như chính con người tạo ra nó.

Từ mạch truyện buổi đầu, khi chỉ có Shioriko và Daisuke, cho đến những tập sau nơi bé Tobiko xuất hiện như biểu tượng của “một thế hệ mới”, Biblia dần trở thành câu chuyện về sự tiếp nối. Tên của ba thế hệ phụ nữ nhà Shinokawa – Chieko, Shioriko, Tobiko – đều gắn với hình ảnh sách: trí tuệ, thẻ đánh dấu, cánh cửa. Đó là ẩn dụ tinh tế cho việc tri thức được trao từ tay này sang tay khác, và rằng việc yêu sách không phải là sở thích cá nhân mà là di sản của một gia đình.

Về phía độc giả, điều khiến nhiều người thương Biblia nằm ở nhịp điệu nhẹ như gió: mỗi chương là một bí ẩn vừa đủ, một lát quá khứ vừa đủ buồn, một mối liên hệ người – người vừa đủ ấm. Khi bí ẩn được gỡ mở, ta không chỉ “hiểu thêm về cuốn sách kia”, mà còn hiểu thêm về nhân vật, về lý do họ mang vết thương hay do đâu họ lại chấp nhận buông bỏ. Những ai yêu văn hóa sách cũ sẽ càng thích thú hơn: mùi giấy ố, tiếng sột soạt khi lật trang, những con tem cũ, cách phân biệt bản in… đều được Mikami miêu tả bằng sự nâng niu hiếm thấy. Có lúc ta cảm giác như đang ngồi giữa tiệm Biblia, nghe Shioriko chậm rãi giải thích điều gì đó, còn Daisuke chỉ biết ngẩn người vì khâm phục.

Khi đọc xong “Tiệm sách cũ Biblia”, điều còn lại trong lòng ta không chỉ là khoái cảm giải đố, mà là cảm giác được ngồi yên trong một không gian đầy sách – sách cũ, sách có lịch sử, sách có hơi người. Ta nhận ra sách không chỉ là vật phẩm, mà là “người giữ ký ức”; mỗi vết gấp, mỗi dòng bút ghi vội, mỗi cuốn sách được chuyền qua tay của nhiều đời người đều giữ lại chút gì đó thuộc về họ. Và có lẽ, đó chính là điều đẹp nhất của series này: nó nhắc ta rằng việc đọc không chỉ là gặp gỡ văn bản, mà còn là gặp gỡ những cuộc đời đã từng chạm vào cuốn sách ấy. Tiệm Biblia, theo cách đó, không chỉ là hiệu sách mà là căn phòng nơi quá khứ và hiện tại, sách và người, lặng lẽ tìm thấy nhau.