“Chào mừng đến với N.H.K!” và sự tự giam hãm của con người hiện đại

Trong tiểu thuyết “Chào mừng đến với N.H.K!” của Takimoto Tatsuhiko, căn hộ của Sato Tatsuhiro – một sinh viên bỏ học sống khép kín bốn năm trời – không chỉ là bối cảnh câu chuyện mà còn là một không gian mang tính biểu tượng. Nó vừa là sự từ chối thế giới bên ngoài, vừa là cách anh ta níu giữ sự tồn tại mong manh của bản thân. Ẩn sau lớp vỏ hài hước đen tối, tác phẩm là một cuộc giải phẫu tinh vi về khủng hoảng tinh thần của con người hiện đại trong thời đại mạng xã hội, đặc biệt là cơ chế tự dối mình và mối quan hệ “cùng thông đồng” để thoát khỏi sự thật.

Điểm tiên tri nhất của tác phẩm nằm ở việc bóc tách cơ chế tâm lý của “thuyết âm mưu”. Sato tin rằng mọi bất hạnh của mình đều do âm mưu của NHK, nhưng thực chất đó chỉ là cách anh ta né tránh trách nhiệm cá nhân. Có độc giả chia sẻ: “Khi thấy Sato đổ lỗi cho một âm mưu hư cấu để biện minh về thất bại của mình, tôi như thấy chính những cái cớ mà bản thân từng bịa ra để trốn tránh cảm giác tội lỗi.” Thực tế ngày nay, cách biến khủng hoảng nội tâm thành nguyên nhân bên ngoài này vẫn lặp lại dưới nhiều dạng, từ việc đổ lỗi cho thể chế xã hội cho đến việc quy hết thất bại đời mình về quá khứ gia đình.

““Chào mừng đến với N.H.K!” vừa tàn nhẫn vừa nhân từ. Nó hiểu vì sao chúng ta cần tự lừa mình dối người, nhưng cũng không cho phép chúng ta mãi mắc kẹt trong đó.” Takimoto không chỉ cho thấy cách con người dựng lên lời nói dối để bảo vệ cái tôi mong manh, mà còn mở ra khả năng phá vỡ vòng luẩn quẩn ấy thông qua những nhân vật như Yamazaki hay Misaki. Họ trở thành “đồng phạm” trong sự né tránh của nhau, nhưng chính trong mối quan hệ cùng thông đồng ấy, cơ hội thay đổi bất ngờ xuất hiện. Mối quan hệ giữa các nhân vật cũng được khắc họa tinh tế. “Quan hệ giữa Sato và Misaki tưởng như là người cứu rỗi và kẻ được cứu, nhưng thực ra lại phơi bày sự lợi dụng lẫn nhau. Misaki muốn tìm giá trị bản thân thông qua việc ‘cứu’ Sato, còn Sato thì lợi dụng sự ‘cứu giúp’ ấy để tiếp tục trốn tránh.” Sự phụ thuộc lẫn nhau vừa hỗ trợ vừa phá hủy này đã phá vỡ mô típ cứu rỗi quen thuộc, tạo nên bức tranh nhân sinh chân thực hơn nhiều.

Tác phẩm còn có tính thời sự cao trong cách khắc họa nỗi cô đơn. “Căn hộ của Sato giống như màn hình điện thoại của mỗi chúng ta: vừa là cửa sổ nhìn ra thế giới, vừa là bức tường ngăn cách ta với hiện thực.” Nỗi cô đơn ngày nay không phải bị ép buộc, mà là sự tự nguyện tự giam mình. Takimoto không đơn thuần chỉ trích hay thương hại “những kẻ thất bại”, ông đặt ra câu hỏi chung hướng tới mọi đối tượng: Khi con người hiện đại đánh mất những vai trò và giá trị xã hội truyền thống, họ tìm kiếm ý nghĩa tồn tại ở đâu? Câu hỏi ấy không chỉ dành cho những kẻ ẩn dật, mà cho tất cả chúng ta – những người đôi lúc cũng lạc lối trong guồng quay hiện tại.

Cuối cùng, “Chào mừng đến với N.H.K!” muốn gửi gắm đến độc giả một thông điệp: Con đường cứu rỗi của mỗi người đều khác nhau, nhưng tất cả đều cần dũng khí để đối diện với sự tự lừa mình dối người. Bằng một câu chuyện tưởng như cực đoan, Takimoto Tatsuhiko đã dựng lên tấm gương phản chiếu thực trạng của tất cả chúng ta: Ai cũng đang tự tạo ra “thuyết âm mưu NHK” của riêng mình, và ai cũng cần tìm cách thương lượng lại với thế giới thật. Đây không phải là cuốn sách mang đến đáp án, mà là một tấm gương phản chiếu những lời dối trá ta tự dựng, và phản chiếu cả khát khao kết nối, nỗi sợ bị tổn thương, vốn là bản chất chung của con người.